Engellilik, bireyin yaşamını etkileyen fiziksel, zihinsel ya da ruhsal durumları ifade eden bir kavramdır. Ancak bu durumlar, her zaman aynı şekilde değerlendirilmemektedir. Ruhsal engellilik ve zihinsel engellilik kavramları, farklı dinamiklere ve etkilenim biçimlerine sahiptir. Zihinsel engelli ve ruhsal engelli bireylerin yaşam kalitelerinin desteklenmesi için uygun bakım planlarının geliştirilmesi önemlidir. Bu bakım planları, multidisipliner yaklaşımlar doğrultusunda şekillendirilerek, bütüncül bir strateji izlenmelidir. S. Mahmut Özpınar Bakım Merkezi, zihinsel ve ruhsal engelli bireyler için sunduğu hizmetlerini, multidisipliner yaklaşımlarla şekillendirmektedir.
Ruhsal engellilik, bireyin ruhsal sağlığını etkileyen ve düşünme, hissetme ve davranış biçimlerini değiştiren psikolojik durumları ifade etmektedir. Depresyon, bipolar bozukluk, anksiyete bozuklukları ve şizofreni gibi durumlar ruhsal engellilik kapsamında değerlendirilmektedir. Bu durumlar, bireyin sosyal ilişkiler kurma, iş hayatında başarı gösterme ya da günlük aktivitelerini sürdürme becerilerini sınırlandırabilmektedir. Ruhsal engellilik durumu çevresel faktörler veya genetik yatkınlıklar nedeniyle meydana gelebilmektedir. Travmalar, stresli yaşam olayları ya da beynin kimyasındaki dengesizlikler bu tür durumları tetikleyebilmektedir.
Zihinsel engellilik, bireyin bilişsel işlevlerini etkileyen bir durumdur. Öğrenme, problem çözüme ya da adaptasyon gibi becerilerde zorluk yaşayabilen zihinsel engelli bireyler destek mekanizmalarına ve bakım programlarına ihtiyaç duyabilmektedir. Çoğunlukla doğuştan gelen ya da erken çocukluk döneminde gelişen zihinsel engeller, genetik faktörlerden, doğum sırasında yaşanan komplikasyonlardan veya çevresel etkilerden kaynaklanabilmektedir.
Zihinsel engellilik durumunda bireyin zeka seviyesi, normun altındadır ve bu durum günlük yaşam becerilerini etkileyebilmektedir. Down sendromu, mental retardasyon ya da serebral palsi gibi durumlar zihinsel engellilik kapsamında değerlendirilmektedir.
Ruhsal engeller, bireyin psikolojik durumundan kaynaklanan sınırlamalar olarak tanımlanmaktadır. Bu tür engeller, bireyin iç dünyasındaki mücadelelerden kaynaklanabilmektedir. Örneğin, yoğun kaygı ya da depresyon yaşayan biri, iş yerinde konsantre olmakta zorlanabilir veya sosyal ilişkilere girmekten kaçınabilir. Bununla birlikte, şizofreni veya bipolar bozukluk gibi durumlar genetik nedenler sebebiyle seyredebilmektedir. Ruhsal engellilik durumunda, bireyin yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve konforunun sağlanması için profesyonel bakım planlarına ihtiyaç duyulabilmektedir. Profesyonel bakım planları, farklı disiplinlerden uzmanların bir araya gelerek oluşturacağı stratejilere şekillenmektedir.
Zihinsel engeller, bireyin öğrenme ve düşünme kapasitesini sınırlayan bilişsel zorluklar olarak ifade edilebilmektedir. Bu tür engeller genellikle gelişimsel bir sürecin sonucunda ortaya çıkmaktadır. Zihinsel engeller, bireyin yakınları veya çevresi tarafından ruhsal engellere kıyasla daha kolay fark edilebilmektedir. Doğru destek sistemleri ve bakım planları ile zihinsel engelli bireylerin yaşam kaliteleri olumlu yönde etkilenebilmektedir.
Ruhsal ve zihinsel engellerin bir arada görülmesi mümkündür. Örneğin, zihinsel engelli bir birey, çevresel etmenler ya da yaşam deneyimleri nedeniyle depresyon ya da anksiyete gibi ruhsal sorunlar geliştirebilir. Bunun tersi de geçerlidir; ruhsal engelliliği olan bir birey, zamanla zihinsel işlevlerde gerileme yaşayabilir. Bu durumlarda, bireyin ihtiyaçlarına yönelik bütüncül bir yaklaşım benimsemek önemlidir. Hem ruhsal hem de zihinsel engellerle mücadele eden bireyler için desteklerin bir arada sunulması gerekmektedir. Multidisipliner bir yaklaşım, engelli bireylerin yaşam kalitesini artırabilir.
Sonuç olarak ruhsal ve zihinsel engellilik, bireylerin yaşamını etkileyen iki ayrı durumdur. Ancak bu iki durum arasında kesişim noktaları bulunabilir ve bir arada görülebilirler. Hem ruhsal hem de zihinsel engelli bireylerin yaşamlarını kolaylaştırmak ve topluma entegrasyonlarını sağlamak için farkındalık yaratmak, destek mekanizmalarını güçlendirmek ve bilinçlenmek gereklidir.
Daha fazla bilgi almak için S. Mahmut Özpınar Bakım Merkezi ile iletişime geçebilirsiniz.
